Raszyn, dnia 04.06.2024 r.

Andrzej Zawistowski
Radny Gminy Raszyn

Wójt Gminy Raszyn
Bogumiła Stępińska-Gniadek

za pośrednictwem:
Jarosław Aranowski
Przewodniczący
Rady Gminy Raszyn

INTERPELACJA RADNEGO GMINY RASZYN

Zgodnie z Art. 24 ustęp 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym, w sprawach dotyczących gminy radni mogą kierować interpelacje i zapytania do wójta. Interpelacja dotyczy spraw o istotnym znaczeniu dla gminy. Interpelacja powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej przedmiotem oraz wynikające z niej pytania.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, do zadań własnych gminy, określonych w art. 7 należą m.in. sprawy ochrony środowiska i przyrody.

Przeprowadzona przeze mnie analiza dokumentów dotyczących realizacji tego zadania przez Gminę Raszyn wykazała, że całkowicie pomijana jest ochrona ptaków. Jest to o tyle dziwne, że na terenie gminy znajduje się Rezerwat Przyrody Stawy Raszyńskie, mający charakter rezerwatu ornitologicznego.

W obrębie rezerwatu znajdują się stawy, stanowiące lęgowiska i żerowiska ok. 100 gatunków ptaków wodno-błotnych, w tym ptaków prawnie chronionych. Są to m.in.:

perkoz dwuczuby Ptak chroniony, lokalnie zagrożony przez rybaków tępiących go jako szkodnika rybackiego
perkoz rdzawoszyi Ptak chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej; zagrożona przez zmiany siedliskowe w wyniku intensyfikacji gospodarki stawowej, zwłaszcza na prywatyzowanych stawach
zausznik Ptak chroniony; wymieniony w Dyrektywie ptasiej; zagrożony przez zmiany siedliskowe w wyniku intensyfikacji gospodarki stawowej i niszczenia kolonii mew, zwłaszcza na prywatyzowanych stawach
perkozek Ptak chroniony
łabędź niemy Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej

Dodatkowe 50 gatunków pojawia się tu okresowo, np. w okresie przelotów, np.

błotniak stawowy Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony przez wykaszanie i wypalanie szuwarów na stawach i innych zbiornikach wodnychzimorodek Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony regulacjami koryt rzek likwidujących urwiste skarpy
brodziec piskliwy Gatunek chroniony; wymieniony w Dyrektywie ptasiej; zagrożony utratą siedlisk w wyniku regulacji koryt rzecznych i likwidacji wysp w nurcie rzek
kwokacz Gatunek chronionykrwawodziób Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony utratą siedlisk z powodu osuszania, zaprzestania wypasu i wykaszania łąk na terenach bagiennych
rybołów Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako narażony na wyginięcie, i w Dyrektywie ptasiej, zagrożony przez utratę siedlisk poprzez wyrąb starych drzew w pobliżu wód, intensyfikację turystyki wodnej oraz nielegalny odstrzał na stawach hodowlanych
bielik Gatunek chroniony, wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako wymagający szczególnej uwagi, i w Dyrektywie ptasiej, zagrożony przez utratę siedlisk poprzez wyrąb starych drzewostanów w pobliżu wód oraz niepokojenie w okresie lęgowym
mewa czarnogłowa Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożenie może stanowić regulacja dużych rzek połączona z likwidacją wysp w nurcie
rycyk Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony utratą siedlisk z powodu osuszania, zaprzestania wypasu i wykaszania łąk na terenach bagiennych
dzięcioł białoszyi Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej
pelikan różowy Gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej

W związku z powyższym proszę i udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie działania zamierza podjąć organ wykonawczy gminy Raszyn w celu realizacji zadania własnego gminy z zakresu ochrony ptaków, w tym podlegających ochronie prawnej, na terenie gminy Raszyn.

Zgodnie z terminem określonym w Ustawie o samorządzie gminnym wnoszę o udzielenie odpowiedzi na piśmie nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania interpelacji oraz o podawanie odpowiedzi do publicznej wiadomości poprzez niezwłoczną publikację w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy, oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty.

Andrzej Zawistowski

Do wiadomości:
Pan Wojciech Rogowski
Przewodniczący Komisji
Ochrony Środowiska i Porządku Publicznego

Raszyn, dnia 17 czerwca 2024 r.

Znak sprawy: OŚGK.0003.2.2024.JB

Pan Andrzej Zawistowski
Radny Gminy Raszyn

W odpowiedzi na interpelację radnego gminy Raszyn z dnia 04.06.2024r. (data wpływu do Urzędu Gminy Raszyn w dniu 05.06.2024r. ) w sprawie realizacji zadania własnego gminy z zakresu ochrony ptaków, w tym podlegających ochronie prawnej, na terenie gminy Raszyn, poniżej udzielam informacji.
Zgodnie z przepisem art. 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt ( Dz.U.2023r. poz. 1580 t.j. z dnia 2023.08.10), dalej ustawy o ochronie zwierząt rada gminy wypełniając obowiązek, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 marca uchwala program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt. Przepis ten nakłada zatem na gminę obowiązki w zakresie opieki nad zwierzętami jedynie bezdomnymi oraz zwierzętami zagrożonymi bezdomnością, a nie nad zwierzętami dzikimi, przy czym nie ma znaczenia, że zwierzęta te przebywają na terenie rezerwatu ornitologicznego. W ustawie o ochronie zwierząt pojęcia zwierząt dzikich i wolnożyjących zostały zrównane. Zgodnie z art. 4 pkt 21 ustawy o ochronie zwierząt pod tym pojęciem rozumie się zwierzęta nieudomowione żyjące w warunkach niezależnych od człowieka. Zatem kryterium oceny nie jest w tym przypadku gatunek zwierzęcia, a sposób jego bytowania. Powyższe oznacza, iż ptaki wolno żyjące w rezerwacie ornitologicznym należą do zwierząt wolnożyjących tj. dzikich.

W ust. 2 ww. art. 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt przedstawiono zatem przykładowy zbiór zadań gminy, do których należą zapewnienie bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku dla zwierząt, opiekę nad wolno żyjącymi kotami, w tym ich dokarmianie, odławianie bezdomnych zwierząt, obligatoryjną sterylizację albo kastrację zwierząt w schroniskach dla zwierząt, poszukiwanie właścicieli dla bezdomnych zwierząt, usypianie ślepych miotów, wskazanie gospodarstwa rolnego w celu zapewnienia miejsca dla zwierząt gospodarskich oraz zapewnienie całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt.
Uchwała Rady Gminy Raszyn dotyczy jedynie określenia programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, a zatem nie dotyczy dzikich zwierząt, w tym dzikich ptaków przebywających w rezerwacie ornitologicznym. Zgodnie z poglądami doktryny i judykatury gmina powinna zapewnić całodobową opiekę weterynaryjną w przypadku zdarzeń domowych z udziałem zwierząt, niezależnie, czy są to zwierzęta dzikie, czy domowe.
W porządku prawnym funkcjonuje jedynie przepis art. 21 ustawy z dnia 21 sierpnia 2024r. o ochronie zwierząt stanowiący, iż zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu, z wyjątkiem tych, o których mowa w art. 33a ust. 1. w/w ustawy.
W art. 33a ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. ustawy o ochronie zwierząt wskazano, iż w przypadku gdy zwierzęta stanowią nadzwyczajne zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki człowieka, w tym gospodarki łowieckiej, dopuszcza się podjęcie działań mających na celu ograniczenie populacji tych zwierząt.
Zgodnie natomiast z § 9 pkt 3 lit. b rozporządzenia Ministra Środowiska z 16.12.2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2023r. poz. 1336), dozwolone jest chwytanie zwierząt rannych i osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej lub przemieszczania do ośrodków rehabilitacji zwierząt.
Jeżeli jednak istnieje uzasadnione podejrzenie wystąpienia choroby zakaźnej, należy skontaktować się z urzędowym lekarzem weterynarii, który został wyznaczony do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, albo powiadomić Powiatowego Lekarza Weterynarii.
Żaden z ww. przepisów nie wskazuje, iż powyższe obowiązki należą do obowiązków gminy. Nie ma zatem powszechnie obowiązującego przepisu prawa, który nakładałby na gminy obowiązek zapewnienia opieki weterynaryjnej dzikim zwierzętom, jak również nie ma przepisu, który nakładałby na gminy obowiązek ponoszenia kosztów leczenia tych zwierząt, co potwierdziła m.in. Najwyższa Izba Kontroli- jak poniżej.
Kontrola NIK dotycząca postępowania ze zwierzętami wolno żyjącymi na terenie miast wykazała niejednoznaczność przepisów ustawy o ochronie zwierząt dotyczących tych zadań gminy- tak Najwyższa Izba Kontroli, POSTĘPOWANIE ZE ZWIERZĘTAMI WOLNO ŻYJĄCYMI (DZIKIMI) NA TERENIE MIAST, nr ewid. 173/2019/P/19/066/LBY, 2019 r., str. 7).
We wskazany wyżej opracowaniu Najwyższej Izby Kontroli, jednym z wniosków pokontrolnych było bezpośrednie przypisanie gminom opieki weterynaryjnej nad zwierzętami wolno żyjącymi występującymi na ich terenie, poprzez dodanie do art. 21 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt – ust. 2 o następującej treści: "Zapewnienie opieki weterynaryjnej zwierzętom wolno żyjącym należy do zadań własnych gmin," który to obowiązek nie został wprowadzony przez ustawodawcę.
Powszechnie zatem jedynie przyjmuje się, że to gmina powinna zajmować się wszystkimi zwierzętami znajdującymi się na jej terenie, ale przepisy prawa nie nakładają na gminy takiego obowiązku. Zgodnie z ww. art. 11 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, do zadań własnych gminy należy zapobieganie bezdomności zwierząt i zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie. Przy czym ustawa o ochronie zwierząt za zwierzęta bezdomne uznaje zwierzęta domowe lub gospodarskie, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone przez człowieka, a nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawały, a nie zwierzęta nieudomowione żyjące w warunkach niezależnych od człowieka (art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 16 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt), do której to kategorii należą ptaki wolno żyjące w rezerwacie ornitologicznym.

Art. 11. ustawy z dnia 16 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt [Wyłapywanie bezdomnych zwierząt]
1. Zapobieganie bezdomności zwierząt i zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin.
2. Minister właściwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wyłapywania bezdomnych zwierząt.
3. Zabrania się odławiania zwierząt bezdomnych bez zapewnienia im miejsca w schronisku dla zwierząt, chyba że zwierzę stwarza poważne zagrożenie dla ludzi lub innych zwierząt. Odławianie bezdomnych zwierząt odbywa się wyłącznie na podstawie uchwały rady gminy, o której mowa w art. 11a.
4. Organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, mogą zapewniać bezdomnym zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić schroniska dla zwierząt, w porozumieniu z właściwymi organami samorządu terytorialnego.
Art. 11a. ustawy z dnia 16 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt [Gminny program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt]
1. Rada gminy wypełniając obowiązek, o którym mowa w art. 11 ust. 1, określa, w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 marca, program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt.
2. Program, o którym mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:
1) zapewnienie bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku dla zwierząt;
2) opiekę nad wolno żyjącymi kotami, w tym ich dokarmianie;
3) odławianie bezdomnych zwierząt;
4) obligatoryjną sterylizację albo kastrację zwierząt w schroniskach dla zwierząt;
5) poszukiwanie właścicieli dla bezdomnych zwierząt;
6) usypianie ślepych miotów;
7) wskazanie gospodarstwa rolnego w celu zapewnienia miejsca dla zwierząt gospodarskich;
8) zapewnienie całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt.
3. Program, o którym mowa w ust. 1, może obejmować plan znakowania zwierząt w gminie.
3a. Program, o którym mowa w ust. 1, może obejmować plan sterylizacji lub kastracji zwierząt w gminie, przy pełnym poszanowaniu praw właścicieli zwierząt lub innych osób, pod których opieką zwierzęta pozostają.
4. Realizacja zadań, o których mowa w ust. 2 pkt 3-6, może zostać powierzona podmiotowi prowadzącemu schronisko dla zwierząt.
5. Program, o którym mowa w ust. 1, zawiera wskazanie wysokości środków finansowych przeznaczonych na jego realizację oraz sposób wydatkowania tych środków. Koszty realizacji programu ponosi gmina.
6. Projekt programu, o którym mowa w ust. 1, przygotowuje wójt (burmistrz, prezydent miasta).
7. Projekt programu, o którym mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) najpóźniej do dnia 1 lutego przekazuje do zaopiniowania:
1) właściwemu powiatowemu lekarzowi weterynarii;
2) organizacjom społecznym, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, działającym na obszarze gminy;
3) dzierżawcom lub zarządcom obwodów łowieckich, działających na obszarze gminy.
8. Podmioty, o których mowa w ust. 7, w terminie 21 dni od dnia otrzymania projektu programu, o którym mowa w ust. 1, wydają opinie o projekcie. Niewydanie opinii w tym terminie uznaje się za akceptację przesłanego programu.

W związku z powyższym, Gmina nie ma obowiązku zapewnienia opieki rannym ptakom. Żaden przepis ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt nie przewiduje obowiązku pokrywania kosztów transportu, leczenia i utrzymania dzikich zwierząt.

Akt ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. zobowiązuje samorządy gminne do zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom domowym i hodowlanym (gospodarskim), natomiast o wolnożyjących - dzikich nie wypowiada się w ogóle.

Otrzymują:
1. Adresat
2. a/a

Interpelacja Radnego Gminy Raszyn Andrzeja Zawistowskiego z dnia 04 czerwca 2024 roku